Manastirski kompleks Novog Manastira u Hiosu je spomenik svetske baštine i zaštićuje se od 1990. god. od Unesko-a, uglavnom zbog mozaika koji postoje u njemu. Najzančajniji je spomenik srednjeg veka u ostrvu.

Osnovan je sredinom 11og veka carskim pokroviteljstvom. Zoi i teodora, kćerke vizantijskog cara Konstantina Osmog i nećake Vasilija Drugog Bugaroubice, dok i car Konstantin Deveti Monomah koji je bio treći suprug Zoi-a, bili su pokrovitelji izgradnje manastira.

Osnivanje manastira se vezuje za monaško predanje, po kojem na mestu gde je izgrađena glavna crkva je nađena od tri hioskog isposnika čudotvorna ikona Bogorodice, okačena na grani mirsine (drvo). Isposnici Nikitas, Jovan i Josif su prorekli da tadašnji izgnanik u Lesvosu Konstantin Monomah će postati car Carigrada i za uzvrat njihovog proročanstva budući car im je obećao da će im dati bogatu donaciju za građenje hrama u položaju mirsine. Posle njegovog ustoličenja, Konstantin Monomah je ostvario njegovo obećanje i podignuta je crkva koja je zatim ukrašena mozaicima. 1049. godine hram je osvećen i radovi su završeni posle smrti Monomaha 1055. god., za vreme vladavine Teodore (1055-1056).

Monomah je podario manastir posebnim donacijama, zemljom, pravom da ima brod i oslobođenjem od poreskih obaveza i pravom da bude samostalan. Ove privilegije su utvrđene i umnožavane od sledećih careva, tako da Novi Manastir postaje jedan od najpoznatijih i najbogatijih manastira egejskog mora do perioda grčke revolucije kada je počela njegova dekadencija.

Tokom njegovog skoro hiljadugodišnjeg postojanja manastir je pretrpeo mnoga uništenja. Najgore od svih uništenja su se desila u 19om veku, prvo 1822. god. paljenjem i pljačkanjem manastira od Otomana i zatim 1881. god. kada je snažan zemljotres uništio zgrade kompleksa.

Od početnog kompleksa 11og veka, danas su sačuvane glavna crkva, cisterna, kula, deo trpezarije i hram Svetog Luke u groblju manastira izvan zidina.

Glavna crkva je posvećena Bogorodici i slavi se 23.Avgusta. Sastoji se od naosa, priprate i trema koji su zgrade iz 11og veka. Sačuvane su mali delovi mermera koji su korišćeni za pokrivanje uspravnih zidova i skoro ceo mozaički dekor 11og veka, osim kupole i istočne apside. U naosu (naos se zove srednji deo crkve) najbolje sačuvani mozaik je krštenje koje zajedno sa Raspečem i Vskrsenjem su možda najbolja umetnička dela.

Danas u manastiru je smešteno ženško sestrinstvo.