Το νεόδμητο μοναστήρι της Παναγίας Κάτω Ξενιάς στον Αλμυρό Μαγνησίας
Με την ονομασία της Παναγίας Ξενιάς είναι γνωστά δύο σπουδαία μοναστήρια στη Μαγνησία, σε μικρή απόσταση από την Εθνική οδό Αθηνών – Θεσσαλονίκης, μεταξύ Αλμυρού και Σούρπης και σε απόσταση 12 χιλιομέτρων το ένα από το άλλο.
Η Κάτω Ξενιά αποτελούσε μετόχι της ανδρικής Ιεράς Μονής Άνω Ξενιάς, αλλά το 1970 «διαιρέθηκε» και εγκαταστάθηκε εκεί γυναικεία αδελφότητα.
Η ΜΟΝΗ ΤΗΣ ΑΝΩ ΞΕΝΙΑΣ
Το ανδρικό μοναστήρι της Παναγίας Άνω Ξενιάς βρίσκεται σε ένα εξαιρετικής ομορφιάς τοπίο νότια του Αλμυρού, σε δασώδη έκταση με αιωνόβιες ιτιές, πλατάνια, αλλά και τα 4 κυπαρίσσια, διακριτικό γνώρισμα της μονής, που η ιστορία τους εικάζεται ότι ταυτίζεται με την ηλικία της μονής.
Η μονή είναι παλαιά. Ιδρύθηκε στα τέλη του 10ου αιώνα. Αιτία της ανεγέρσεως αποτέλεσε πιθανόν η ανεύρεση της εικόνας της Κοιμήσεως της Υπεραγίας Θεοτόκου ανάμεσα σε κισσούς, εξού και το όνομα «Κισσιωτίσσης».
Το όνομα «Ξενιά» λέγεται ότι οφείλεται στο ότι η μονή παρείχε μεγάλη φιλοξενία στον κόσμο που την επισκεπτόταν. Άλλη πιθανή όμως εξήγηση για τους ντόπιους είναι ότι η εικόνα της Παναγίας ήρθε από άλλη ξένη μονή και την ονόμασαν Ξενιά.
Γρήγορα άκμασε, όμως το 13ο αιώνα, κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας, οι Λατίνοι έσφαξαν 800 περίπου μοναχούς της μονής που αρνήθηκαν να υποταχθούν στην παπική εξουσία.
Κατά την τουρκοκρατία διατηρούσε κρυφό σχολειό. Στα 1600 ανακαινίσθηκε, αλλά αργότερα οι επιδρομές των κλεφτών και ο δριμύς χειμώνας αναγκάζουν τους μοναχούς να χτίσουν το μετόχι του Αγίου Νικολάου -τη σημερινή μονή Κάτω Ξενιάς- όπου εγκαταστάθηκαν μόνιμα το 1878. Με την ίδρυση του πρώτου ελληνικού Κράτους δεσμεύεται η περιουσία της μονής.
Στον Β’ παγκόσμιο πόλεμο, η μονή πυρπολείται από τους Ιταλούς και δια θαύματος διασώζεται μόνο το Καθολικό. Σήμερα, το Καθολικό της μονής Άνω Ξενιάς διατηρείται σε πολύ καλή κατάσταση και αποτελεί σημαντικό βυζαντινό μνημείο.
Το 1968 εγκαταστάθηκε νέα αδελφότητα και η σύγχρονη ακμή της ξεκίνησε το 1986. Οι επτά στον αριθμό μοναχοί, υπό την καθοδήγηση του Καθηγουμένου π. Νεκταρίου, επιδίδονται, εκτός των άλλων, στην αγιογραφία, τη συνδρομή στο ποιμαντικό έργο με κατηxητικά κηρύγματα, ραδιοφωνικές εκπομπές, καθώς και αρθρογραφία.
Η ΜΟΝΗ ΤΗΣ ΚΑΤΩ ΞΕΝΙΑΣ
Η γυναικεία μονή της Κάτω Ξενιάς είναι κτισμένη σε οροπέδιο με πλούσια βλάστηση και απέχει 16 χλμ. από τον Αλμυρό. Κατά τη μεταφορά των μοναχών στη μονή της Κάτω Ξενιάς, οι μοναχοί έφεραν μαζί τους και την ιερά εικόνα της Παναγίας και όλα τα κειμήλια, τα οποία πλέον προστατεύονται από τις ευλαβείς μοναχές.
Η εφέστιος και θαυματουργή εικόνα είναι φτιαγμένη από κερί και μαστίχα, το «κηρομάστιχο», που φαίνεται ότι χρησιμοποιήθηκε από τα πρώτα χριστιανικά χρόνια. Κατά καιρούς έχει επιτελέσει πολλά και αδιαμφισβήτητα θαύματα, όπως αντιμετωπίσεις επιδημιών, θεομηνιών, λύσεις ανομβριών, αλλά και ιάσεις σοβαρών προβλημάτων υγείας.
Με την πάροδο του χρόνου το μετόχι του Αγίου Νικολάου γνώρισε μεγάλη πνευματική και οικονομική άνθηση και αντικατέστησε την κυρίαρχο Άνω μονή. Από το 1970 η Ιερά Μονή Κάτω Ξενιάς λειτουργεί ως γυναικείο μοναστήρι με 10 περίπου μοναχές.
Το 1980 καταστράφηκε από ισχυρό σεισμό, οπότε το νέο κτίριο άρχισε να χτίζεται σε κοντινή απόσταση (ενός χιλιομέτρου από το παλαιό), επάνω στον κοντινό λόφο “Καστράκι”.
Το νέο κτίριο της μονής λειτουργεί από το 1990. Το έργο της συντήρησης και αποκατάστασης του παλαιού κτιρίου της μονής είναι ενταγμένο στο πρόγραμμα ΕΣΠΑ.
Μεταξύ των ιερών κειμηλίων της μονής της Κάτω Ξενιάς δεσπόζουν οι επτά λειψανοθήκες με λείψανα αγίων όπως των Τριών Ιεραρχών, των Αγίων Αναργύρων, των Αγίων Νεκταρίου, Ευσταθίου, Παντελεήμονος, Παρασκευής κ.α.
Το σημαντικότερο κειμήλιο της Κάτω Ξενιάς είναι δύο μικρά τεμάχια από την Αγία Ζώνη της Υπεραγίας Θεοτόκου, δώρο της Ιεράς Μεγίστης Μονής Βατοπαιδίου του Αγίου Όρους το 1522.
Η γυναικεία Ιερά Μονή Παναγίας Κάτω Ξενιάς είναι επισκέψιμη τις ώρες 07:00-13:00 και 16:00-18:00 κατά το χειμερινό ωράριο και 07:00-14:00 και 17:00-20:00 κατά το θερινό ωράριο.
Είναι ξακουστή η Παναγία Ξενιά όχι μόνο στους ντόπιους, αλλά και στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλίας και της κεντρικής Ελλάδας γενικότερα. Και τα δύο μοναστήρια ανήκουν στην Ιερά Μητρόπολη Δημητριάδος και Αλμυρού.
Η Άνω μονή πανηγυρίζει στις 15 Αυγούστου, ενώ η Κάτω Ξενιά στις 23 Αυγούστου, στην εορτή της Απόδοσης της Κοίμησης της Θεοτόκου. Στο μοναστήρι της Κάτω Ξενιάς, πλήθη πιστών συρρέουν και κατά τη Μεγάλη Παρασκευή για την αναπαράσταση της Σταύρωσης και Αποκαθήλωσης του Κυρίου.
Τηλ. μονής Άνω Ξενιάς: (+30) 2422022413
Τηλ. μονής Κάτω Ξενιάς: (+30) 2422094265, 6978304695, 6977301788