Το ιστορικό μοναστήρι της Μεταμορφώσεως στα Καμένα Βούρλα με παρουσία 1.000 ετών
Τέσσερα χιλιόμετρα πάνω από την λουτρόπολη των Καμένων Βούρλων σε υψόμετρο 320 μέτρων, μέσα σ΄ ένα ιερό τόπο με όμορφο φυσικό περιβάλλον και εξαιρετική θέα στον βόρειο Ευβοϊκό κόλπο, βρίσκεται το ανδρικό μοναστήρι της Καρυάς ή της Αγιάς ή απλά η Ιερά Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Καμένων Βούρλων.
Η ίδρυση της ιστορικής μονής ανάγεται στις αρχές του 11ου αιώνα με κτήτορες δύο οσιακές μορφές της εποχής (τιμώνται στο μοναστήρι στις 23 Ιουνίου), τον Άγιο Νικήτα τον Θεόπτα και τον Άγιο Γρηγόριο τον Μυροβλήτη και Μυστριώτη (πολιούχο του Μυστρά) που ασκήτεψε στο νησάκι Στρογγυλή των Λιχαδονήσων στο βορειοδυτικό άκρο της Εύβοιας, απέναντι από τα Καμένα Βούρλα.
Για την τοιχοδομία του σπουδαίου μεταβυζαντινού ναού είχαν χρησιμοποιηθεί λίθοι από κτίσματα αρχαίου ναού του 5ου η 4ου π.Χ. αιώνος, ενώ υπάρχουν μέχρι σήμερα θραύσματα από αρχαίες κολώνες. Το Καθολικό ήταν ρυθμού βασιλικής με τρούλο, τον οποίο κατέστρεψαν δια κανονιοβολισμού οι Τούρκοι. Η κατάρρευση της οροφής το 1600 περίπου επισκευάσθηκε σε σαμαροσκεπή τρίκλιτη βασιλική. Μεταξύ των ετών 1725 έως 1757 έγινε η υφιστάμενη μέχρι σήμερα αγιογράφηση του Καθολικού από ανώνυμο αγιογράφο.
Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, η Ιερά Μονή Μεταμορφώσεως προσέφερε πολύτιμες υπηρεσίες στους χριστιανούς της περιοχής και στο Γένος. Σύμφωνα με τοπικές παραδόσεις, στη μονή λειτουργούσε «κρυφό σχολειό» και η ύπαρξη αυτού αποδεικνύεται με την κατασκευασμένη μικρή κρύπτη πάνω από τον νάρθηκα του Καθολικού. Η μονή κατά την Ελληνική Επανάσταση υπήρξε ορμητήριο Ελλήνων αγωνιστών, ενώ αρκετοί μοναχοί αυτής έπεσαν στις υπέρ πίστεως και της πατρίδος μάχες.
Από το 1833 με το διάταγμα της Αντιβασιλείας του Βαυαρών που έκλεισε εκατοντάδες μοναστήρια σε όλη την Ελλάδα, η μονή μεταβλήθηκε σε έναν σωρό ερειπίων μέχρι το 1963, οπότε άρχισε η πρώτη προσπάθεια για την αναστήλωσή της με την εγκατάσταση σ’ αυτή ενός φιλότιμου μοναχού, του π. Συνέσιου και από του 1968 από την συγκροτηθείσα τότε μικρή αδελφότητα υπό τον μακαριστό π. Άρχιππο.
Το 1975, με Προεδρικό Διάταγμα, επανασυστάθηκε πάλι ως εν ενεργεία Ιερά Μονή και έκτοτε συνεχίζονται οι σημαντικές προσπάθειες συμπληρώσεως και ανασυγκροτήσεως όλων των εγκαταστάσεων αυτής.
Λίγα μέτρα από το μοναστήρι, σε εξόχως πανοραμική θέση προς τα Καμένα Βούρλα και τον Ευβοϊκό κόλπο, κτίσθηκε το παρεκκλήσι της Παναγίας των Βλαχερνών, το οποίο γιορτάζει στις 2 Ιουλίου, ημέρα που η Εκκλησία τιμά την κατάθεση του Ιερού Μαφορίου της Υπεραγίας Θεοτόκου στον Ναό των Βλαχερνών της Κωνσταντινουπόλεως. Πάνω από το παρεκκλήσι υπάρχει ψηλός φωτιζόμενος Σταυρός, που είναι ορατός από μεγάλη απόσταση.
Το μοναστήρι πανηγυρίζει στις 6 Αυγούστου στην εορτή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος και επίσης στις 10 Σεπτεμβρίου στην εορτή του Αγίου Χρυσοστόμου Σμύρνης, καθώς το νέο δεύτερο Καθολικό της μονής τιμάται στον εθνοϊερομάρτυρα Άγιο Χρυσόστομο.
Ηγούμενος της μονής είναι ο γέροντας Σεραφείμ και οι μοναχοί είναι πέντε.
Η μονή είναι ανοικτή για τους προσκυνητές τον χειμώνα 8:00-12:00 και 16:00-18:00 και το καλοκαίρι 8:00-12:00 και 17:00-20:00. Είναι προσβάσιμη μέσω του οδικού δικτύου Καμένα Βούρλα – Καρυά.
Τηλ. μονής: 2235022209
Πηγή κειμένου: Πληροφορίες αντλήθηκαν από την ιστοσελίδα του Δήμου Καμένων Βούρλων www.dimos-kamenon-vourlon.gr