Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Δωδώνης Χρυσόστομος: Τα μοναστήρια είναι «μπαταρίες» από όπου γεμίζουμε πνευματικότητα

Συνέντευξη στο monastiria.gr *

Πριν λίγες μέρες ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Δωδώνης (πρώην Ζακύνθου) κ. Χρυσόστομος, ως πρόεδρος του Συνοδικού Γραφείου Προσκυνηματικών Περιηγήσεων (Θρησκευτικού Τουρισμού) της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος, βρέθηκε στην Κύπρο. Στην προσκυνηματική εκδρομή στα ιερά προσκυνήματα της Κύπρου (η οποία διοργανώθηκε από τον Κυπριακό Οργανισμό Τουρισμού και το Troodos Travel) βρέθηκε και η ιστοσελίδα μας monastiria.gr ως συνεργάτης του Συνοδικού Γραφείου.

Εκεί είχαμε την ευκαιρία μια ευχάριστης συζήτησης με τον αγαπητό σε πολλούς 75χρονο ιεράρχη. Ο σεβασμιότατος κ. Χρυσόστομος, στη σύντομη αυτή συνέντευξη, αναφέρεται στη σημασία των μοναστηριών και προσκυνημάτων στην εποχή μας, κάνει αναφορά στην ελληνική νεολαία, στον άγιο της Ζακύνθου, τον Άγιο Διονύσιο, ενώ στέλνει μήνυμα απλότητας και εθνικής αφύπνισης στους σημερινούς Έλληνες.

• Σεβασμιότατε, υπήρξατε ηγούμενος της Ιεράς Μονής Πεντέλης για 20 χρόνια, υπηρετήσατε ως μοναχός στην Ιερά Μονή Αγίας Αικατερίνης στο Όρος Σινά, διετελέσατε μητροπολίτης στην ιδιαίτερη πατρίδα σας, τη Ζάκυνθο (από το 1994 έως το 2011) και τα τελευταία χρόνια φέρετε τον τίτλο του μητροπολίτη Δωδώνης, όπως και παλαιότερα. Πείτε μας λίγο για την πορεία σας αυτή.

Θα ξεκινήσω από την παραίτησή μου από μητροπολίτης Ζακύνθου. Θεωρώ καλό ένας μητροπολίτης να θέτει τον εαυτό του και την επισκοπική του έδρα στη διάθεση της Εκκλησίας σε συγκεκριμένη ημερομηνία και ορισμένο έτος, κατά το οποίο είναι σε ακμή δυνάμεων, όπως είναι η ηλικία των 72 ετών. Βλέπετε ότι τώρα είμαι 75 χρονών και δεν έχω κάποιο πρόβλημα υγείας. Πάντως, δεν ξέρεις πότε θα έρθει το πρόβλημα υγείας. Γι’ αυτό και εγώ παραιτήθηκα από μητροπολίτης Ζακύνθου, γιατί σκέφθηκα ότι αν μου έρθει το πρόβλημα, δεν θα μπορώ να αποφασίζω. Κάθε απόφαση είναι σημαντική όταν αφορά την Εκκλησία. Τώρα ενισχύω τον διάδοχό μου, όπου νομίζει εκείνος ότι χρειάζεται συμπαράσταση.

Πλέον ασχολούμαι με τα θέματα που μου έχει αναθέσει η Εκκλησία της Ελλάδος, ως επικεφαλής του Γραφείου Προσκυνηματικών Περιηγήσεων της Ιεράς Συνόδου και βρίσκομαι πάντοτε επί των επάλξεων… Τώρα που ως μητροπολίτης Δωδώνης δεν έχω ποίμνιο, δεν υπάρχει καμία δέσμευση. Για τις ανάγκες του Συνοδικού Γραφείου ταξιδεύω συχνά. Αν υπάρξει αργότερα κάποια δυσκολία και δεν μπορώ να πάω κάπου, θα βρεθεί κάποιος άλλος να πάει.

• Στη Μονή του Σινά πως ήταν; Πότε πήγατε εκεί;

Στη Μονή του Σινά πήγα με τη βοήθεια του Αγίου Διονυσίου το 1959. Ήμουν 20 ετών. Εκεί δεν διέπρεψα με την έννοια της σοφίας, αλλά με τη δύναμη της προσφοράς και της προθυμίας. Σε όποιο διακόνημα δημιουργούταν κάποιο κενό, εγώ φώναζα παρόν. Χωρίς να έχω ιδιαίτερες γνώσεις ή εμπειρία, έγινα φούρναρης, τσαγκάρης, έραφα ράσα και έγινα αρχοντάρης και ξεναγός της μονής, με αποτέλεσμα να λέω απ’έξω τη ξενάγηση στα αγγλικά, γαλλικά και αραβικά…

Τρία χρόνια αργότερα, στην ηλικία των 23, με έστειλαν στο μετόχι της Μονής Σινά στην πατρίδα μου, τη Ζάκυνθο για να καλύψω τις εκεί ανάγκες. Η αρχική μου προσδοκία ήταν να επιστρέψω στην Ελλάδα μετά από 10-15 χρόνια, αλλά αυτό τελικά έγινε πολύ νωρίτερα.

Αργότερα με έστειλαν σε ένα άλλο μετόχι της Μονής του Σινά, στα Ιωάννινα. Εκεί γνωρίστηκα με τον τότε μητροπολίτη Ιωαννίνων και μετέπειτα αρχιεπίσκοπο Αθηνών μακαριστό Σεραφείμ, με αποτέλεσμα το 1974 να γίνω ηγούμενος της Μονής Πεντέλης. Μάλιστα αυτές τις μέρες συμπληρώθηκαν 40 χρόνια από τον Φεβρουάριο του 1974 που ανέλαβα καθήκοντα ηγουμένου στην Ιερά Μονή Πεντέλης.

• Τα μοναστήρια πως τα βλέπετε σήμερα; Ποιος είναι ο ρόλος τους;

Τα μοναστήρια είναι «μπαταρίες» από όπου γεμίζει κανείς πνευματικότητα. Ακόμα και ένα μοναστήρι που δεν έχει πολύ πνευματικότητα, όταν το επισκέπτεται κανείς, αντιλαμβάνεται το αγιαστικό του πνεύμα. Έλεγε ο μακαριστός αρχιεπίσκοπος Μακάριος, μιας και βρισκόμαστε στην Κύπρο, ότι και μόνο να πάει κάποιος και να ζήσει για λίγο στη Μονή Σινά, αγιάζει…

Σήμερα τα μοναστήρια έχουν πρόβλημα φθοράς, από την άποψη του αριθμού των μοναχών. Αλλά πάντα σε περιόδους οικονομικής κρίσης, όπως η σημερινή, τα μοναστήρια γεμίζουν. Βέβαια αυτή δεν είναι η καλύτερη λύση. Το καλύτερο είναι να υπάρχει κλίση του υποψήφιου μοναχού προς τον μοναχικό βίο. Τότε υπάρχει θετική ανταπόκριση στις ανάγκες της μοναχικής αδελφότητας. Πάντως δεν αφήνει ο Θεός… Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η αναγέννηση του μοναχισμού στο Άγιον Όρος τις τελευταίες δεκαετίες.

• Όσον αφορά στον προσκυνηματικό τουρισμό στην Ελλάδα, ποιά είναι η εξέλιξη τα τελευταία χρόνια κατά τα οποία είστε επικεφαλής του αρμόδιου Συνοδικού Γραφείου;

Κατ’ αρχήν δεν μετράμε συγκεκριμένους αριθμούς μεταβολής της κίνησης. Εκείνοι πάντως που ασχολούνται άμεσα με τον τουρισμό, αναφέρουν ότι υπάρχει αύξηση. Η Εκκλησία της Ελλάδος δραστηριοποιείται άμεσα λόγω του ενδιαφέροντος που υπάρχει από όλο τον κόσμο. Επίσης, και οι Έλληνες, παρά την κρίση, βρίσκουν τον τρόπο, όταν πηγαίνουν σε κάποιο μέρος στις διακοπές τους, να το συνδυάζουν με μια πνευματική αναψυχή και επισκέπτονται ιδιαίτερα τα μοναστήρια.

• Σεβασμιότατε, τη νεολαία πως τη βλέπετε σήμερα στην Ελλάδα; Ενδιαφέρονται οι νέοι για την Εκκλησία;

Τη νεολαία τη βλέπω όπως την έβλεπε ο πατέρας μου, ο παππούς μου και ο προπάππους μου… Υπάρχει βέβαια μια αυτονομία της νεολαίας σήμερα. Φεύγει από τα πατροπαράδοτα και την Εκκλησία, αλλά επανέρχεται κυρίως στη στιγμή της δημιουργίας οικογένειας. Νομίζω ότι είναι φυσιολογικό στους νέους να αναζητούν την επανάσταση και τη διαφορετικότητα, αλλά στη συνέχεια επανέρχονται. Ένας νέος, ακόμη και το λίγο που θα έρθει στην Εκκλησία, δεν το κάνει από φολκλορική διάθεση, αλλά έρχεται γιατί κάτι υπάρχει μέσα του. Ας μην λοιπόν το γκρεμίζουμε εμείς αυτό με το μη…, μη…, μη…

Η ανησυχία μου δημιουργείται όταν βλέπεις για παράδειγμα κάποιους νέους να… μουντζώνουν τους επισήμους στην παρέλαση. Δεν έχουμε δικαίωμα να λοιδορούμε έναν οποιοδήποτε θεσμό, είτε τον δεχόμαστε, είτε όχι. Ήθελα να πω στους νέους αυτούς: «Αν ήταν οι γονείς σας, θα το κάνατε;». Μια φορά που συνέβη αυτό, είχα πει ότι τα παιδιά μούντζωσαν, γιατί νόμισαν ότι ήταν οι γονείς τους…, αυτοί που τους το έμαθαν… Πρώτα η οικογένεια λοιπόν έχει τη μεγαλύτερη ευθύνη, έπειτα το σχολείο και μετά η Εκκλησία και όλοι εμείς.

• Ποιό είναι το μήνυμά σας σήμερα στους Έλληνες;

Πρώτα να καταλάβουμε ότι η κρίση υπήρξε και παραμένει ηθική και ότι έπειτα φάνηκε η οικονομική. Τι εννοώ μ’ αυτό. Όταν παίρνεις για παράδειγμα ένα δάνειο για να πας ταξίδι ή για να αγοράσεις κάτι που δεν το χρειάζεσαι πραγματικά, μόνο και μόνο γιατί το έχει ο διπλανός σου, ήταν αναπόφευκτο να φθάσουμε στο σημείο αυτό.

Το μήνυμά μου είναι να συνηθίσουμε να καταναλώνουμε τουλάχιστον ένα ευρώ λιγότερο… απ’ αυτά που εισπράττουμε. Και βέβαια, να μην φύγουμε από τις παραδόσεις της πίστεώς μας, της πατρίδος μας. Αυτό που έχει σημασία είναι να έχουμε εθνική συνείδηση και όχι εθνικισμό.

• Κάτι τελευταίο να μας πείτε για τον άγιο της Ζακύνθου, τον Άγιο Διονύσιο.

Αν σκεφθεί κανείς ότι ένα πλούσιο αρχοντόπουλο με τίτλους ευγενείας, μόλις 20 ετών, διάλεξε τα επουράνια από τα επίγεια και ότι έφθασε αργότερα στο σημείο να συγχωρέσει και να προστατέψει τον φονιά του αδελφού του, αυτό ήταν αποτέλεσμα του πνευματικού ύψους στο οποίο φθάνει ένας άνθρωπος της αγάπης. Το μήνυμα που εκπέμπει ο άγιος της ιδιαίτερης πατρίδος μου, ο Άγιος Διονύσιος, είναι να μπορούμε να μάθουμε να αγαπάμε και να συγχωρούμε.

(Φωτ.: Ο σεβασμιότατος κ. Χρυσόστομος στην Ιερά Μονή Αγίου Ιωάννου του Λαμπαδιστή στην Κύπρο)

* Συνέντευξη στον Χρήστο Πιτσίλκα, για το monastiria.gr