Είναι αρκετά τα Ορθόδοξα μοναστήρια, τα οποία λειτουργούν υπό το καθεστώς του «αβάτου», δηλαδή απαγορεύουν την είσοδο στο άλλο φύλο, χωρίς αυτό να σημαίνει υποβάθμιση και υποτίμηση των ανδρών ή των γυναικών. Κυρίως, πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη ότι τα μοναστήρια είναι μέρη πνευματικού αγώνα, άσκησης και αγιότητας, γεγονός που οι προσκυνητές – επισκέπτες καλούνται να σεβαστούν. Και αυτό ακολουθήθηκε από τους πρώτες αιώνες της εμφάνισης του μοναχισμού στην έρημο της Αιγύπτου (3ο-4ο αι. μ.Χ.) και φθάνει ως τις μέρες μας.

Είναι μεγάλη η σημασία που έχει η απαγορευτική λειτουργία του άβατου στα μοναστήρια, ιδιαίτερα στη σύγχρονη εποχή, κατά την οποία ο άνθρωπος κάνει ό,τι θέλει και ό,τι του αρέσει και κανένας και τίποτε δεν τον σταματά. Το άβατον είναι ένα ισχυρό «φρενάρισμα» που ταπεινώνει το σύγχρονο άνθρωπο, άνδρα και γυναίκα, που εν ονόματι των ανθρωπίνων δικαιωμάτων θεωρούν ότι τα πάντα, ακόμη και τα «δικαιώματα» του Θεού, είναι στο χέρι τους.

Ας θυμηθούμε τη Μαρία, την Αιγύπτια εκείνη πόρνη του 6ου μ.Χ. που θέλησε να μπει στον Πανάγιο Τάφο και εμποδίστηκε από τη θεία Χάρη. Αυτή και μόνη η συγκλονιστική εμπειρία του άβατου ήταν αρκετή για να αλλάξει το βίο και την πολιτεία της, να υπερβεί αγωνιστικά και χαρισματικά τη βιολογική κατάσταση της φύσης της, ζώντας άγια δεκαετίες μόνη στην έρημο.

Το άβατο για τις γυναίκες στα ανδρικά μοναστήρια και για τους άνδρες στα γυναικεία ήταν ανέκαθεν γενικός κανόνας και προβλεπόταν στα περισσότερα μοναστηριακά τυπικά, αφού η ασκητική ζωή ήταν εγκατάλειψη των εγκοσμίων και καλλιέργεια της χριστιανικής αρετής.

Στο Άγιον Όρος, το κύριο τιμώμενο πρόσωπο είναι μια γυναίκα, η Υπεραγία Θεοτόκος. Ένας από τους λόγους της θέσπισης του αβάτου στο Άγιον Όρος, είναι η αφιέρωσή του στην Παναγία, της οποίας και θεωρείται κήπος και περιβόλι και τιμάται ως η ηγουμένη του. Άλλη γυναίκα δεν χωρεί. Υπάρχουν αγιορείτικες ιερές παραδόσεις, σύμφωνα με τις οποίες η ίδια η Παναγία επεμβαίνει για να απομακρύνει γυναίκες που παραβιάζουν το άβατο στην Αθωνική Πολιτεία.

Λέγεται ότι μετά την Άλωση της Πόλης (1453), μετέβη στο Άγιον Όρος και περπάτησε στον Άθω η Χριστιανή μητριά του Πορθητή Μωάμεθ Μάρω, θυγατέρα του Σέρβου βασιλιά Γεωργίου, κτήτορα του Καθολικού της Μονής Αγίου Παύλου, για να προσφέρει σ’ αυτό τα Τίμια Δώρα των τριών Μάγων, επενέβη όμως η Παναγία και την εμπόδισε να προχωρήσει.

Άλλωστε, όσον αφορά στο Άγιον Όρος, σήμερα οι γυναίκες έχουν τη δυνατότητα να επισκεφθούν γυναικεία μοναστήρια που ακολουθούν πιστά την αγιορείτικη παράδοση, όπως η μονή Ευαγγελισμού στην Ορμύλια Χαλκιδικής, η μονή Τιμίου Προδρόμου στο Ακριτοχώρι του Νομού Σερρών και πολλά άλλα ακόμη.

Και σε μοναστήρια εκτός του Αγίου Όρους, όπως στη μονή του Αγίου Διονυσίου του εν Ολύμπω στο Λιτόχωρο και του Αγίου Βησσαρίωνα στην Πύλη Τρικάλων, οι ίδιοι οι Άγιοι και ιδρυτές των μοναστηριών αυτών θεσπίζουν το άβατο και καλούν τις επόμενες γενιές να το σεβαστούν. Πάντως, ακόμα και τα μοναστήρια αυτά οι γυναίκες μπορούν να τα επισκεφθούν, καθώς το άβατο ισχύει για ένα συγκεκριμένο χώρο εντός της μονής.

Χ.Π.