Η ανδρική Ιερά Κοινοβιακή Μονή Αγίου Νικολάου των Βαρσών Αρκαδίας βρίσκεται 11 χλμ ανατολικά της Τρίπολης, στα όρια με τον νομό Αργολίδος και ξεκινά την πορεία της πιθανότατα από τον 11ο αιώνα.

Η ονομασία της μονής ως των Βαρσών είναι παλιά και πιθανόν έχει ρίζα σλαβική, που σχετίζεται με το νερό. Σύμφωνα με μια εκδοχή, η λέξη είναι σύνθετη: Bar=έχει son=νερό, δηλαδή τόπος που έχει νερό. Πράγματι στο μοναστήρι υπάρχει πηγή, από την οποία αρδεύεται η μονή. Το νερό πηγάζει κάτω από το Ιερό Βήμα του Καθολικού (Ναού) του Αγίου Νικολάου.

Από την βυζαντινή εποχή δεν έχουν σωθεί κτίσματα. Το Καθολικό και τα κελλιά είναι των αρχών του 17ου αιώνος. Σύμφωνα με σιγίλλιο του Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως Ιερεμίου Β΄ τον Μάιο του 1594, φαίνεται ότι η μονή ήταν ανέκαθεν σταυροπηγιακή (είχε δηλαδή στα θεμέλιά της σταυρό, που οι κτήτορές της παρέλαβαν από το Πατριαρχείο), αλλά κάποια εποχή παλαιότερα ερημώθηκε και ακμάζει πάλι από τον 17ο αιώνα. 

Τα σημαντικότερα ιστορικά γεγονότα της μονής είναι τα εξής:

-Κατά τα Ορλωφικά καταστράφηκαν μεγάλα τμήματα της μονής και κάηκαν πολύτιμα έγγραφα, τα οποία παρείχαν πληροφορίες για την ίδρυσή της.
-Το 1798 ανανεώνεται η σταυροπηγιακή αξία της μονής από τον Πατριάρχη Άγιο Γρηγόριο Ε΄.
-Το 1803 ενταφιάζεται στη μονή το σκήνωμα του Νεομάρτυρος Αγίου Δημητρίου, που τον αποκεφάλισαν στην Τρίπολη στις 14 Απριλίου 1803.
-Στον αγώνα του 1821, ο δραστήριος Hγούμενος της μονής Συμεών ως Φιλικός προσέφερε πολλά.
-Τον Αύγουστο του 1825, αγωνιστές στρατοπέδευσαν και χρησιμοποίησαν τη μονή ως ορμητήριο για συμπλοκές με τον Ιμπραήμ.
-Τον Ιούλιο του 1944, σφαγιάστηκε ο Ηγούμενος Γερμανός Παπαδόπουλος.

Στην μονή σώζονται τα ιερά λείψανα των Πολιούχων της Τρίπολης, Αγίων Νεομαρτύρων Δημητρίου και Παύλου (τμήμα του λειψάνων του). Επίσης, τεμάχια των ιερών λειψάνων της Αγίας Παρασκευής, του Αγίου Χαραλάμπους, του Αγίου Γεωργίου, του Αγίου Τρύφωνος, του παιδομάρτυρος Αγίου Κηρύκου, της Αγίας Βαρβάρας κ.ά.

Το μοναστήρι διαθέτει επίσης πλήθος κειμηλίων, καθώς και σημαντική βιβλιοθήκη. Ηγούμενος της Ιεράς Μονής Αγίου Νικολάου Βαρσών είναι ο Αρχιμανδρίτης Μελχισεδέκ, ο οποίος ηγείται δεκαμελούς αδελφότητος μοναχών. Το μοναστήρι πανηγυρίζει στην εορτή του Αγίου Νικολάου, στις 6 Δεκεμβρίου.

Η Ιερά Μονή του Αγίου Νικολάου είναι επισκέψιμη από την ανατολή του ηλίου έως τις 12:00 και από τις 16:00 έως την δύση του ηλίου.

Τηλ. μονής: (0030) 2710411778

Πηγή: Ιερά Μητρόπολη Μαντινείας και Κυνουρίας immk.gr , φωτο: traveltripolis.gr