Η Ιερά Μονή Αρχαγγέλου στην Πέλλα

Στα βόρεια του νομού Πέλλας, 40 χλμ. από την Αριδαία και σε πολύ μικρή απόσταση από τα σύνορα με τα Σκόπια, βρίσκεται η Iερά Μονή Αρχαγγέλου Μιχαήλ που έδωσε το όνομά της και στο κοντινό χωριό Αρχάγγελος (3 χλμ). Θρονιάζεται σε ένα θαυμάσιο περιβάλλον του όρους Πάικου στα 800 μ. υψόμετρο, περιτριγυρισμένη από δάση με οξιές, δρυς και κερασιές. Έχει θέα μαγευτική, ενώ και η διαδρομή μέχρι εκεί είναι μοναδική.

Η ιστορία του μοναστηριού είναι ταυτισμένη με αυτή της Αλμωπίας των τελευταίων αιώνων. Ο χρόνος, έχεις την αίσθηση, ότι έχει παγώσει στους τοίχους του. Πιθανολογείται πως ιδρύθηκε στα 1181 και ήταν αφιερωμένη αρχικά στον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο.

Η μονή του Αρχαγγέλου, το 1790 πολιορκήθηκε και καταστράφηκε από τους Τούρκους. Οι μοναχοί σκοτώθηκαν σχεδόν όλοι. Ήταν τότε που εξισλαμίσθηκαν οι κάτοικοι του χωριού της Νότιας, οι οποίοι ανέλαβαν το έργο της πυρπόλησης.

Μοναχοί και πάροικοι, όσοι δεν σκοτώθηκαν, σκόρπισαν και η ερήμωση της μονής κράτησε πάνω από μισό αιώνα. Το 1858 με άδεια του Σουλτάνου επανιδρύεται η μονή. Η πρωτοβουλία αποδίδεται στο μητροπολίτη Μογλενών Μελέτιο. Με την επανίδρυση της μονής είχαμε και τη μετονομασία της σε Μονή Αρχαγγέλου Μιχαήλ σε ανάμνηση της σωτηρίας των κατοίκων του χωριού από τη μανία των εξισλαμισθέντων την ημέρα της εορτής του Αρχαγγέλου. Με την επανίδρυσή της η μονή ανακτά τα ακίνητά της με επίσημο έγγραφο της τουρκικής διοίκησης. Τότε αρχίζει η έντονη πνευματική κι εκπαιδευτική της δραστηριότητα. Στα κελιά της διδάσκονταν τα Ελληνικά γράμματα.

Από τη μονή βγαίνουν οι πρώτοι γραμματισμένοι, οι οποίοι με τη σειρά τους μορφώνουν κατοίκους της ευρύτερης περιοχής. Με την πάροδο του χρόνου φθάνουμε και στην θρυλική εποχή του Μακεδονικού Αγώνα. Η μονή συμβάλλει, με την προσφορά των χώρων της και το αφανές έργο των μοναχών της, στη μεγάλη εθνική υπόθεση. Η επίκαιρη θέση της, οι φυσικές προσβάσεις της, την μετατρέπουν σε σταθμό για τα περαστικά ελληνικά αντάρτικα σώματα. Χρησιμοποιήθηκε ως κεντρική αποθήκη όπλων και καταφύγιο ανεφοδιασμού και ανάπαυσης.

Αυτή η δραστηριότητα γρήγορα έγινε αντιληπτή από τους κομιτατζήδες, οι οποίοι όμως περιορίσθηκαν σε γραπτές απειλές. Το δυτικό τοίχο, στα αριστερά της δυτικής εισόδου του καθολικού της μονής, κοσμεί η ιστόρηση του μαρτυρίου της τοπικής Αγίας των Μογλενών, της Αγίας Χρυσής (13 Οκτωβρίου 1795).

Από το 1940 και για πενήντα χρόνια η μονή έμεινε έρημη και εγκαταλειμμένη. Το 1989 η Μητρόπολη Εδέσσης Πέλλης και Αλμωπίας την αναβίωσε με την εγκατάσταση σ’ αυτήν νέας μοναχικής αδελφότητας. Σήμερα έχει έξι μοναχούς.

Επίσης, διασώζεται και η θαυματουργός εικόνα του Αρχαγγέλου Μιχαήλ. Η μονή πανηγυρίζει στις 6 Σεπτεμβρίου και την τρίτη ημέρα του Πάσχα.

Τηλ.: (+30) 2384073499 , 2384073300 

Πηγή φωτ.: dimosalmopias.gov.gr