Σε μια πανοραμική βουνοκορφή της Κύπρου, σαν μια γιγάντια αετοφωλιά, βαλμένη από το χέρι του Θεού, αιώνες τώρα στην κορυφή του απόκρημνου βραχώδους όρους του Ολύμπου, ορθώνεται επιβλητικά, η ιστορική Ιερά Μονή του Σταυροβουνίου. Η κορυφή αυτή, με υψόμετρο 700 περίπου μέτρων, καθιστά τη μονή περίβλεπτη, παρέχοντας στον επισκέπτη μια εξαίσια θέα προς κάθε κατεύθυνση.
Σ’ αυτή λοιπόν την πανέμορφη θέση θέλησε ο Τίμιος Σταυρός να σταθεί και να στηθεί θυσιαστήριο στον Εσταυρωμένο Ιησού. Και στέκεται μόνιμα πάνω σ’ αυτό το ύψωμα ο Σταυρός, έχοντας αγαπημένο του υποπόδιο το μοναστήρι του. Εδώ ψηλά ευλογεί αδιάλειπτα ο τετραμερής Σταυρός του Χριστού τα πέρατα της Νήσου των Αγίων και περισκέπει, με την άχραντη Χάρη του, τους ευλογημένους κατοίκους τούτης της μακάριας γης.
Η ιστορία της μονής
Η ιστορική πορεία της Ιεράς Μονής Σταυροβουνίου ήταν από την αρχή στενά συνυφασμένη με τη μοίρα του πολύπαθου νησιού της Κύπρου. Η μονή, φημισμένη και ευρισκόμενη κοντά στο μεγάλο λιμάνι των Αλυκών (της Λάρνακας), υπήρξε ανέκαθεν στόχος των κατά καιρούς εισβολέων και κατακτητών του νησιού.
Το μοναστήρι ιδρύεται στα 327/8 μ.Χ., με την έναρξη της Βυζαντινής περιόδου, από την Βασιλομήτορα Αγία Ελένη, κατά το ταξίδι της επιστροφής της από τα Ιεροσόλυμα στην Κωνσταντινούπολη. Η Αγία Ελένη, ύστερα από την υπόδειξη του Θεού, ήλθε προσωπικά στη βουνοκορφή αυτή και κατήργησε τον προϋπάρχοντα ειδωλολατρικό ναό. Εκεί ανήγειρε Ναό προς δόξα του αληθινού Θεού και αφιέρωσε τον ένα από τους δύο Σταυρούς των ληστών, τοποθετώντας στο κέντρο του τεμάχιο από το Τίμιο Ξύλο.
Η ανάμνηση της διέλευσης της Βασιλομήτορος Αγίας Ελένης από την Κύπρο και της ίδρυσης απ’ αυτήν της Ιεράς Μονής του Τιμίου Σταυρού στο Σταυροβούνι διαιωνίζεται και με την επιγραφή πάνω σε πέτρινη πλάκα, που σήμερα βρίσκεται εντοιχισμένη στον διάδρομο στα βόρεια του Καθολικού της μονής.
Κατά την μαρτυρική περίοδο της Φραγκοκρατίας η μονή περιέρχεται, για δυο περίπου αιώνες, στους παπικούς Βενεδικτίνους Μοναχούς. Με την κατάληψη του νησιού από τους Τούρκους, η μονή υφίσταται σοβαρή καταστροφή, για να κατοικηθεί λίγο αργότερα και πάλιν από Ορθόδοξους Μοναχούς. Με την αρχή της Αγγλοκρατίας, στα τέλη του 19ου αιώνα, η μονή επανδρώνεται από Κυπρίους Αγιορείτες Μοναχούς, που την ανακαινίζουν και μεταλαμπαδεύουν σ’ αυτή το μοναχικό κοινοβιακό θεσμό, σύμφωνα με τα πρότυπα των Ιερών Μονών του Αγίου Όρους.
Μετά την απελευθέρωση του νησιού από τους Άγγλους (1960), το 1976 οι Πατέρες της ιστορικής Ιεράς Μονής Αποστόλου Βαρνάβα στα κατεχόμενα, μετά τις γνωστές καταστροφικές συνέπειες της τουρκικής εισβολής και διωγμένοι από τον «Αττίλα», βρίσκουν καταφύγιο στην Ιερά Μονή Σταυροβουνίου. Το 1982 ο ξαφνικός θάνατος του Όσιου Γέροντα Γερμανού βυθίζει την μοναχική αδελφότητα σε βαθύ πένθος και δυσαναπλήρωτο κενό. Το ίδιο έτος με κοινή ψήφο της αδελφότητας και την σύμφωνη γνώμη του Μητροπολίτη Κιτίου Χρυσόστομου ενθρονίζεται νέος ηγούμενος στη μονή ο Αρχιμανδρίτης Αθανάσιος. Από την αρχή της ηγουμενίας του και λόγω της σταθερής αύξησης της αδελφότητας φρόντισε και στήριξε τη δημιουργία νέων κτιρίων στη μονή. Στις τέσσερις σχεδόν δεκαετίες της ηγουμενίας του ο μακαριστός οσιότατος Γέροντας Αθανάσιος, ο οποίος κοιμήθηκε πρόσφατα (18/1/2021), συνέβαλε τα μέγιστα στην πνευματική άνθιση της μονής.
Σήμερα, η 25μελής αδελφότητα της μονής, με την αίσθηση της ευθύνης για την βαρύτιμη πνευματική κληρονομιά των προγενεστέρων Πατέρων, αγωνίζεται το κατά δύναμη για την πραγμάτωση του μοναχικού ιδεώδους.
Η μονή πανηγυρίζει την 14η Σεπτεμβρίου (Ύψωση του Τιμίου Σταυρού) και την Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως.
Πηγές: monastiriacyp.blogspot.gr , pyrga.org