Svetilište tinoske Bogorodice je najpoznatija poklonička destinacija Grka i jedno je od najpopularnijih svetilišta svih hrišćana. Hiljade vernika opisuju čuda od dana nalaženja njene svete ikone do danas. Nalaženje ikone Bogorodice Evageliste i moderna istorija grčke nacije su identični pojmovi. Nalaženje Njene ikone 1823. god. se smatralo božanskim predznakom da grčka revolucija je bila pravedna.

U Tinos svake godine dolaze hiljade vernika, iz svih krajeva sveta, da Nju osete blizu sebe i dobiju Njen blagoslov.

Istorija Crkve  

   Istorija nalaženja Ikone

Hram je izgrađen na mestu gde je nađena čudotvorna ikona Bogorodice posle vizije jedne proste i smirene monahinje svete Pelagije.

Sveta Pelagija je za tri uzastopne nedelje (nedelje 9, 16, 23-7-1822) videla u snu Bogorodica da traži od nje da organizuje iskopavanje da nađe Njenu ikonu koja je bila zakopana u polju Antonija Doksara, u glavnom gradu ostrva. Sveta Pelagija sa pratnjom igumanije manastira je obavestila tinoskog mitropolita Gavrila. Mitropolit je pozvao ljude Tinosa u mitropolitski hram Arhagela, moleći ih da pomognu, za ovaj cilj, novcem ili radom.

Ljudi Tinosa voljno su počeli iskopavanja početkom Septembra 1822. god. kojim su otkriveni drevni hram Dionisa i hram svetog Jovana Preteče. Međutim nije nađen nikakav trag ikone što je pokvario raspoloženje ljudi i to ih je vodilo da odustanu od pokušaja. Dok radovi nisu donosili rezultate, ljudi su se rugali i kritikovali Pelagiju kao sanjalicu.

Radovi se ponavljaju sa većom organizacijom i upornošću i 30/1/1823. godine Dimitrije Vlasi je našao čudotvornu ikonu.

 

Uloga nalaženja u revoluciji 1821. god.

Odmah nakon nalaženja, poruka se proširila brzo kroz celu Grčku. Ovaj događaj je smatran možda kao najvažnija sveta poruka grčko-pravoslavnom hrišćanstvu da je ustanak pravedan. Kolokotronis, Miaulis, Nikitaras i Makrigiannis (junaci grčke revolucije) odmah su išli na ostrvo da joj se poklone.

Letopis izgradnje hrama

Posle nalaženja svete ikone se sledilo građenje svetog hrama. Potrebne su bile velike količine mermera koje su dovođene iz susednog „Dilosa“. Takođe potreban je bio i veliki broj radnika za razradu i smeštanje mermera, ali uglavnom je bio potreban novac čije nedostajanje je izazvalo nelagodnost izvođacima koji su imali probleme sa plaćanjem radnika i materijala. Međutim, čudotvorno,, uvek svaki problem se rešavao ogromnom ponudom rada i novca kako od stanovnika Tinosa tako i od celog Hrišćanstva u Grčkoj i inostranstvu.

Do sredine 1832. god. je izgrađeno istočno krilo kompleksa, deo istočno od zvonika i deo istočno od centralnog ulaza. Građenje je završeno 1880. god.

Hram

Impozantan hram Bogorodice Tinoske je osnovan 1823. god. Izgrađen je na mestu gde je nađena ikona Blagovesti Bogorodice, po viziji svete Pelagije. Radi se o sjajnoj zgradi belog mermera. Hram je prvi značajni arhitektonski spomenik oslobođenog grčkog naroda. Nalazi se u uočljivom položaju u glavnom gradu Tinosa. Stil crkve je trobrodna bazilika sa kupolom.

Ulazeći u hram iz glavne kapije, neko može videti levo od ulaza ikonostas u kojem je pun zavetima vernika, kao što i svugde u unutrasnjosti.

Hram je izgrađen trobrodnom bazilikom sa kupolom iznad Časne Trapeze. Ikonostas crkve je drven, u donjem delu drven sa pozlatom i u gornjem delu je gipsani sa drvenim frizima. Po stilu je isti sa stilom velikih post-vizantijskih umetnika. Izgrađen je 1825 od Frensisa Kanahilisa.

Oltar se nalazi u tri mermerna stepena iznad naosa i ima tri apside. Centralna apsida se nalazi iza Časne Trapeze, istočna se uobličila u Časnoj Trapezi u čast Vaznesenja a zapadna u čast Uspenja Bogorodice.

Hram do danas nije pretrpeo promene, osim prednjeg vida i zvonika. Kod zapadnog dela hrama, nalazi se hram Svetog Preteče.

Hram nalaženja Ikone Blagovesti

Nalazi se tačno ispod hrama Bogorodice. Radi se o prostoru gde je nađena Sveta Ikona i iznad kojeg je izgrađena crkva Bogorodice. Tri uzastopne galerije sa kupolama čine donji hram. Galerije su povezane lučnim otvorima (lukovi) između zidova. Prva galerija je prostor u kojem se nalazi izvor svete vode i u kojem je nađena Sveta Ikona Bogorodice. Srednja galerija se koristi uglavnom za krštenja.

Kapela

Ovaj prostor se nalazi na spoljašnjem ulazu kompleksa gde hodočasnici mogu paliti svoje sveće čije gorenje se zabranjuje unutra crkve.

Ispovedaonice

Na zapadnoj strani na spratu se nalaze ispovedaonice, gde sveštenici i duhovni oci pružaju hodočasnicima svaku duhovnu pomoć, pripremajući ih za Tajnu Pričešća.

Prihvatilišta

Postoje sobe koje se koriste za gostoljubivost hodočasnika. Takođe postoji prihvatilište i izvan kompleksa.

Ustanova

Svegrčka Sveta Ustanova Bogorodice Evageliste Tinoske je opšti i suštinski oblik crkvene zajednice Bogorodice Tinoske. Radi se o čovekoljubivoj ustanovi sa veilim imanjem koje potiče uglavnom iz ponuda vernika crkvi. Pomaže ne samo anonimnom verniku, ali grčko narodu uopšte.

Sveta Ustanova Bogorodice Evageliste je osnovana zvanično i suštinski u Januaru 1825. god. objavljenjem testamenta osnivača hodočašća. Osnivači su prvi odbornici crkve. Oni su bili zasluženi da nađu Svetu Ikonu i da podignu crkvu kao što i najveći deo kompleksa koji okružuje crkvu Evageliste. Takođe oni su postavili prva pravila njene uprave, imajući kao prvi cilj obrazovanje i čovekoljublje.

Cetiri Velika Praznika

Praznovanje godišnjice nalaženja (30/1)

Popodne uoči nalaženja Sveta Ikona se prenosi litijom u donji Hram Nalaženja i postavlja se blizu tačke gde je bila ukopana vekovima. Zatim se služi veliko večernje sa posebnom službom. U noć se služi služba na kojoj prisustvuje mnoštvo vernika. Narednog dana se služi arhijerejsko Bogosluženje i zatim komemorativna molitva i postavljanje venaca pred bistom arhiepiskopa Gavrila. Oko 2 posle podne se pravi litija ikone koja se stavlja u plaštanici koju nose počasno stanovnici i posetioci Tinosa. Litija prati isti put na ulicom Tinosa koji se pratilo tokom prve litije ikone 1823. god. Na platformu pristoništa se obavlja molitva i povorka se vraća u crkvu sa istočne strane grada.

Praznik Blagovesti (25/3)

Do 1920 Grci neoslobođene Grčke, stanovnici Male Azije su prepravili Tinos njihovim prisustvom dolazeći desetinama parobroda i jedrenjaka moleći za oslobođenje njihove otačbine.

Nekoliko hiljada dolaze i danas, uprkos teškim vremenski uslovima koji obično postoje tog perioda.

Uoči praznika se peva Večernje i noću se služi bdenje i Akatist Bogorodici. Hram ostaje otvoren tokom cele noći. Na dan Blagovesti se služi arhijerejsko Bogosluženje i zatim litija Svete Ikone i molitva u priobalju.

Godišnjica Vizije Svete Pelagije (23/7)

Dan posvećen Svetoj Pelagiji koja je 13/7/1822. god. imala najvišu čast da vidi Bogorodicu u svojoj keliji. U jutro ovog dana ikona se prenosi u manastir Bogorodice u „Kehrovuni“ (Kehrovuni je jedan lokalitet u ostrvu) gde ostaje celog dana. U hramu Svete Pelagije se služi Bogosluženje i Akatist. Hiljade ljudi dolazi da se poklone svetoj ikoni. Igumanija i monahinje goste ljude koji strpljivo čekaju čas povratka. Oko 6 posle podne sveštenstvo i hiljade ljudi prate svetu ikonu koja se prenosi peške u grad. Odakle prolazi ikona Bogorodice, zvona crkva sela zvone radosno. Starci i bolesni stanovnici izlaže do centralnih ulica da se poklone svetoj ikoni. Kada povorka stigne u grad, pravi se molitva u priobalu, pale se vatrometi i kasno u noći sveta ikona se prenosi u svom hramu.

Praznik Uspenja Bogorodice   (15/8)

U porti crkve od 1 do 13 Avgusta se služi Akatist Bogorodici. Uoči praznika, ostrvo se ukrašava i mnoštvo vernika preplavljuju ostrvo. Tinos se pretvara u ogromnu gostionicu. Svako dolazi da donese zavet i da se moli ili da zahvali Bogorodice za neko njeno dobročinstvo.

U noći se služi veliko arhijerejsko Večernje i zatim Akatist Bogorodici i Bogosluženje.

Ujutru posle kraja Bogosluženja sledi veličanstvena litija. Plaštanicu nose ljudi ratne mornarice.

Muzeji i Kolekcije

Od prvih godina istorije nalaženja osnivači su stvorili arheološku zbirku sa otkrićima iz Tinosa i Dilosa. Slično promišljanje je postalo i za crkveno duhovno blago.

Ovaj početni pokušaj se razvio u današnjim muzejima sa impresivne vrednosti eksponatima. Ove muzeje razni odbori obogaćaju i pospešuju neprestano.

Izložba Ikona i Duhovnog Blaga

Funkcioniše od 1956. god., izložeći stare ikone koje je skupila Sveta Ustanova od parohijskih hramova Tinosa i koje je održavala, unapredujući pravoslavno ikonopisno predanje ostrva.

Postoje i druge ikone koje su posvete vernika iz raznih mesta. Takođe postoje duborezni, gravirani i crkveni predmeti arheološke vrednosti koji išpunjavaju izložbu.

Posebno treba da naglasimo Kartu Rige Od Fere, jedna od tri originalne koje su sačuvane (1797), patrijarhijski dokument narodnog mučenika Patrijarha Grigorija Petog i prsten Teodora Kolokotronisa.

Riznica

Bogatna riznica ustanove sadrži deo posveta, uglavnom dela crkvenog zlatarstva i zlatnog vezenja koja se izložena u elegantim staklenim futrolama.

Ovde su kosti prvih žrtava drugog svetskog rata u Grčkoj, posade krstarice „Eli“ koja se torpedovala 1940. god. u luci Tinosa.